KÜÇÜK EVRENLER: KAR TANELERi

Kar, gerek beyazlığı ve sadeliğiyle gerekse farklı farklı şekilleri ile küçükten büyüğe herkesi heyecanlandırabilen bir hava olayı. Buna katılmayanlar da olacaktır elbet.

Peki, kar tanelerinin sadece bizim gördüklerimizden ibaret olmadığı, tahmin edebileceklerimizden de fazla şekillere sahip olduğunu söylesek.

Bu yazıda Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü tarafından yapılan araştırmalara göre temel kar tanesi şekillerinden birkaçını paylaşıyor olacağım. Halihazırda martta kar yağdığını görünce :))

BASİT PRİZMALAR (Simple Prisms)

En temel kristal geometrisi olan, altıgen prizmalardır. Basit prizmalar o kadar küçüktür ki çıplak gözle zar zor görülebilir. Çok nadiren yüzeyleri tamamen düzdür.

YILDIZ TABAKALAR (Stellar Plates)

Bu yaygın kar taneleri, altı kolu ile yıldız benzeri bir şekil oluşturan ince kristalerdir. -2 C ve -15 C arasındaki sıcaklıklarda görülür.

SEKTÖRLÜ TABAKALAR (Sectored Plates)

Yıldız tabakalarının köşelerinde oluşan sırtların belirginleşmesiyle oluşan şekillerdir. En basit sektörlü plakalar, altıgen bir pastanın dilimleri gibi altıya bölünmüş altıgen kristallerdir.

YILDIZ DENDRİTLER (Stellar Dendrites)

Yıldız dendritler en popüler kristal türüdür.

Dendritik "ağaç benzeri" anlamına gelir. Bu nedenle yıldız dendritler dalları ve yan dalları olan kar kristalleridir. Bunlar çıplak gözle rahatça görülebilen, çapları 2 mm ile 4 mm arasında değişen normal bir kar tanesine kıyasla oldukça büyük kristallerdir.

EĞRELTİ OTU BENZERİ YILDIZ DENDRİTLER (Fernlike Stellar Dendrites)

Yıldız kristalleri bazen çok fazla dala sahip olabiliyor. İşte bu şekli de eğrelti otuna benzetmişler. Genellikle 5mm ve daha fazla çapa sahip olan eğrelti otu benzeri yıldız dendritler yeryüzüne düşen en büyük kar kristalleridir. Kayak yaparken dizlerimizin üzerine çöktüğümüzdeki yumuşak kardır. Çok hafif ve ince olabilirler bu nedenle düşük yoğunluklu kar paketleridirler.

İÇİ OYUK SÜTUNLAR (Hollow Columbs)

Altıgen olan bu sütunlar genellikle uçlarında boşluklarla oluşurlar. Bu kristaller oldukça küçüktür, görebilmek için iyi bir büyüteç gerekir.

İĞNELER (Needles)

İğneler -5 C civarlarında büyüyen ince sütunlu buz kristalleridir. Montlarımızın üzerlerinde saç tanecikleri gibi görünen kristaller bunlardır.

İğneler hakkındaki şaşırtıcı şeylerden biri de sıcaklığın sadece birkaç derece bile değişmesi ile birlikte ince, uzun ve narin iğnelere dönüşmeleridir. Ancak bunun nasıl olduğu bilimsel bir gizem olarak sırrını korumakta.

KAPAKLI SÜTUNLAR (Capped Columns)

Bir buz sütununun uçlarında büyüyen iki ince plaka benzeri kristaldir. Kapaklı sütunlar her kar yağışında görülmez ancak ararsanız onları bulabilirsiniz.

ÇİFT PLAKA (Double Plates)

Çift plaka, çok daha küçük olana bağlı büyük bir plaka olmak üzere bir çift plakadan oluşur. Plakalar birbirlerine o kadar yakınlardır ki kaçınılmaz olarak biri çok daha hızlı büyür ve diğerini su buharından korur. Sıklıkla yıldız plakalar ile karıştırılmasına rağmen yakından bakıldığında çift plaka olduğu anlaşılır.

BÖLÜNMÜŞ PLAKALAR VE YILDIZLAR (Split Plates and Stars)

Bir tabakanın parçasının diğer bir tabaka ile büyümesi dışında çift tabaka formlarıdırlar. Çift tabakalar kadar yaygındır ancak çoğu zaman fark edilmezler.

ÜÇGEN KRİSTALLER (Triangular Crystals)

Plakalar sıcaklık -2 C'ye yakın olduklarında kesik üçgenler olarak büyürler. Bu kristaller nadir olarak bulunurlar. Kristallerin ise neden bu üç katlı simetrik şekillere dönüştükleri ise hala bilinememekte.

12 TARAFLI KAR TANELERİ (12-Sided Snowflakes)

Altı dallı iki uç plakanın belirli bir oryantasyonda birleşerek büyüdüğü bir kristal şeklidir. Bu kristaller oldukça nadirdirler.

MERMİ ROZETLER (Bullet Rosettes)

Bazen bir buz tanesinin çekirdeklenmesi hepsi rastgele yönlerde büyüyen kristaller verir. Bu parçalar sütunlara dönüştüğünde oluşan şekle mermi rozeti denir. Bu polikristaller genellikle mermiye benzerler.

YAYILAN DENDRİTLER (Radiating Dendrites)

Bir polikristalin parçaları büyüyerek dendritlere dönüştüğünde, sonuç yayılımlı dendrit (uzaysal dendrit) olarak adlandırılır.

ÇERÇEVELİ KRİSTALLER (Rimed Crystals)

Tüm farklı kar kristalleri kırağı ile bürünmüş olarak bulunabilirler. Bu şekle çerçeveli kristal denir.

DÜZENSİZ KRİSTALLER (Irregular Crystals)

Şimdiye kadar ki en yaygın kar kristalleridir. Bunlar küçüktür ve genellikle bir araya toplanmıştır ve yıldız veya sütunlu kristallerde görülen simetrinin çok azını gösterirler.

Benim içlerinden en beğendiğim kristal şekilleri, kapaklı sütunlar ve mermi rozetler oldu. Bu kristalleri yağdığı şekillerde görebilmek çok acayip olurdu doğrusu! Sizin favorileriniz neler?

Araştırmaya SnowCrystals.com üzerinden ulaşabilirsiniz.