Kafka'nın Dönüşüm Adlı Eseri ve İçindeki Dönüşümler

Kafka deyince akla ilk gelen eserlerden biri Verwandlung, Türkçede son dönemlerde en çok tercih edilen ismiyle "Dönüşüm"dür. Kapitalist bir sistemde çalışan olan Gregor Samsa'nın bir sabah böceğe dönüşmüş olarak uyanmasıyla başlıyor hikayemiz. Gregor böceğe dönüşmüş olmasına rağmen bilincinde hiç değişim olmamıştır. Onun için en büyük sorun işini kaybetme riskiydi. Kitabın bu kısmında kapitalist sistemin içerisine sızdığı her noktada bir zorunluluk ya da zorunluluğun hissettirilişini görüyoruz aynı zamanda.

Kitabı derinlemesine okuduğumuzda dönüşümü yaşayan aslında Gregor değil, ailesi ve çevresindekilerdir. Bu dönüşümün belirtilerinden biri de kız kardeşi Grete'de görülür. Gregor'un dönüşümünden önce henüz 17 yaşında olan kardeşi Grete'nin ihtiyaçları ve eğitimi ile Gregor ilgilenmektedir. Gregor'un böcek olduğu sabah işe gitmediği fark edildiğinde onun için en çok endişelenen ve ağlayan kardeşi Grete'dir. Grete başlangıçta onun ihtiyaçlarıyla ilgilenip, onu ziyaret etsede zamanla Grete'nin iş bulup ekononomik bağımsızlığını kazanmasıyla bu ilginin yerini ilgisizlik alır.

Gregor artık Grete için bir yüktür ve Gregor'un evde gitmesine karar verir.

“… bu böyle süremez artık. Siz bunu anlamıyor olsanız bile, ben anlıyorum. Bu hilkat garibesinin önünde kardeşimin adını ağzıma almak istemediğim için, yalnızca diyorum ki ondan kurtulmaya çalışmalıyız.”

kitaptaki “Hay Allah!’-diye düşündü. ‘Ne zahmetli bir meslek seçmişim kendime. Gün yok ki, yolda olmayayım. Burada, firmadaki asıl işler, gezilerde katlandığım kadar telaş ve tedirginlikle dolu değil. Üstelik bu baş belası yolculuklar; aktarma trenlerini kaçırmamak için çektiğim sıkıntılar, rastgele yenen berbat yemekler, boyuna değişik insanlarla düşüp kalkmalar, asla bir süreklilik, asla bir içtenlik kazanamayan ilişkiler. Şeytan görsün hepsinin yüzünü!” bu alıntıdan yola çıkarak kitabın ana temasının çıkar ilişkileri olduğunu da düşünebiliriz. Kafka bunu Samsa ailesi üzerinden eleştirerek okura muazzam bir şekilde sunmuştur.

Samsa dönüşümden önce işini hiç sevmemesine rağmen büyük bir özveri ile ailesine oldukça rahat bir hayat sağlamıştı.

"'Aile ne kadar sakin bir yaşam sürüyormuş...'dedi Gregor kendi kendine ve bakışlarını önündeki karanlığa dikerken bir yandan da annesine, babasına ve kız kardeşine bu denli güzel bir evde böyle bir yaşam sağlayabilmiş olmasından ötürü büyük bir gurur duydugunu ayrımsadı "

Ancak Gregor'un bu iyi niyetlerine rağmen, annesi ve babasının oğullarının ne çektiği ile ilgili herhangi bir endişe düşünceleri olmadığını kitaptaki yer alan diğer bir nokta olan, Samsa'nın kapıyı açmasıyla evdekilerle karşı karşıya gelince aldığı tepkilerden, annesinin duyduğu utanç ve babasının ise ona karşı duyduğu öfke ile açığa çıkarabiliriz. Samsa böceğe dönüşmekle ailesini utanç içinde bırakıp ona karşı öfke beslemelerine sebep olmuştur.

Bu düzende Samsa artık kendisi ve ailesi için bir şey yapamaz. Gregor'un çalışmasından ümit kesildiğinde, önceden çalışamayacakları düşünülen aile fertleri işe başlarlar. Ve ekonomik özgürlüklerini kazandıktan sonra onlar için artık bir yük olan Gregor'u kendi dünyasında yalnızlığa mahkum bırakırlar.

Kısacası insanlara faydan dokunuyorsa onlar tarafından sevilirsin, sayılırsın fakat Gregor'un böceğe dönüşüp ailesinin gözünde onlara fayda sağlamaktan çok zararının dokunduğu düşüncesine bakarak insanlar tarafından yavaş yavaş dışlanıp yalnız kalmaya da maruz bırakılacağınızı öngörebilirsiniz.