.png)
Savaş Kavramı
Savaşlar, birtakım anlaşmazlıklardan ötürü toplumlar arasında çıkan şiddetli çekişmelerdir. Bizler savaşları hep insanlarla özdeşleştirmişken 1974'te araştırmacı Jane Goodall’ın keşifleri bu algımızı yıktı.
Savaşları türlerini göre ayırırız. Bunlardan birisi de savaşlar içinde büyük bir yere sahip olan iç savaşlardır. İç çatışmaların temel sebepleri büyük çoğunlukla politik ve dini eksenlerdir lakin bu durum insanlarda böyledir.
Peki doğada bu durum nasıldır? Sadece insanlar mı savaşır? Gelin bu duruma bir göz atalım.
Tanzanya Gombe Ulusal Parkı’nda şempanze türünün farklı komüniteleri bir arada yaşıyorlardı. Jane Goodall, primatlar üzerine araştırma yapmak üzere bölgeye gönderildi. Jane bölgeye varınca bir şeylerin ters gittiğini anlamıştı. Şempanzeler, düşmanca hareketler gösteriyorlardı ve kendileri içinde gruplaşıyorlardı. Yaptığı araştırmalar sonucunda bu kutuplaşmanın yeni değil, 1971’de başladığını öğrendi. Uzun süredir bir arada yaşayan Kahama ve Kasakela şempanzeleri artık Kuzey ve Güney bölgelerine ayrılmışlardı ve kutuplaşma hat safhaya ulaşmıştı. Güney bölgesinde Kahama, Kuzey bölgesinde ise Kasakela şempanzelerinin hükmü sürüyordu.
7 Ocak 1974'te altı yetişkin Kasakela erkeğinin bir ağaçta beslenmekte olan yalnız Kahama erkeği Godi'yi pusuya düşürüp öldürmesiyle savaş resmen başladı. Bu, şempanzelerden herhangi birinin bir erkek şempanze arkadaşını kasten öldürdüğü ilk vakaydı. Godi’yi öldürdükten sonra şempanzeler zafer çığlıkları attılar. Godi’den sonra De’nin ölümü de gecikmedi. Hemen sonra Kasakela komşularına nispeten dostane davranan yaşlı Goliah da öldürüldü. Geriye sadece 3 Kahama erkeği kaldı. Bu olaylar karşılıklı bir şekilde devam etti. Sonuç olarak:
7 erkek, 3 dişiden oluşan Kahama Şempanzelerinin tamamı ölürken,
8 erkek, 12 dişiden oluşan Kasakela Şempanzelerinden sadece 1 şempanze ölmüştü.
Sonuç
4 yıllık savaş sonucunda Kasakela Şempanzeleri, Kahama Şempanzelerinin hakim olduğu topraklara hakim oldu. Bu sayede Kasakela Şempanzeleri ve Kalande Şempanzeleri komşu olmuş oldu. Sevinmek için daha çok erkendi. Kahama Şempanzeleri, Kadakela Şempanzelerine karşı saldırgan davranıyorlardı. Kadakela Şempanzeleri, Kalande Şempanzelerinin güçlü ve agresif tutumu karşısında daha fazla direnemedi ve kazanımlarının çok büyük bir bölümünden vazgeçip eski bölgesine geri döndü. Kendi alanlarına döndüklerinde ise Mitumba toplayıcıları tarafından taciz edildiler. Sonunda nihayet çatışmalar sona erdi ve şempanzeler eski huzurlu günlerine geri döndüler.
İlk başta bu savaşın oluşumunda Jane Goodall ve diğer araştırmacılardan şüphelenilse de yapılan araştırmalar sonunda bu iddiaların boş ve temelsiz olduğu ortaya çıktı.
Bu vahşet, insanlara benzemelerine rağmen davranışsal olarak şempanzeleri “daha iyi” bulan Goodall için şok etkisi yarattı.
Bu olaylardan sonra psikolojik bunalım yaşayan Goodall bir kitap yazmaya karar verdi ve "Bir Pencereden: Gombe Şempanzeleri ile Otuz Yılım” isimli anı kitabını yayımladı.
İşte bu kitaptan bir alıntı:
“Birkaç yıl boyunca bu yeni gerçek ile yüzleşmek için mücadele ettim. Çoğu zaman aklıma korkunç görüntüler gelmesi nedeniyle geceleri uyandım. Satan [maymunlardan biri], Sniff'in yüzündeki büyük bir yaradan fışkıran kanı içmek için elini çenesinin altına sıkıştırışı... Çoğu zaman iyi kalpli ve sakin olan yaşlı Rodolf'un, Godi'nin yere yığılmış bedenine dört kiloluk bir taş ile vurması... Jomeo'nun, Dé'nin uyluğundan bir et parçasını koparışı... Figan'ın, çocukluk kahramanlarından biri olan Goliath'ın yaralı, titreyen bedenine tekrar tekrar saldırması ve vurması...”
Bu savaş, insanların tanıklık ettiği ilk şempanze savaşı olarak tarih kitaplarında yerini aldı.
Kaynaklar:
Goodall 2010, s. 108-121
Commentaires