Yanlis Ilaç kullanimi ve Distoni

Günümüzde şizofrenilerin veya psikoz geçiren insanların tedavisinde yaygın olarak kullanılan antipsikotikler istenmeyen ve beklenmeyen yan etkilere yol açabiliyor. Antipsikotikleri tipik ve atipik olarak ikiye ayırıyoruz. Bu iki tür de kendi içinde alt başlıklarda incelenir. İlginizi çekmek istediğim kısım tipik antipsikotiklerden fenotiyazin grubu. Fenotiyazinler dopamin reseptörlerini bloke eder. Çünkü psikoz vakalarında fazla salgılanan dopamin halisülasyonlara sebep olmaktadır. Fenotiyazinler de bu hormonların gelişimini yavaşlatır. Ancak ekstrapiramidal yan etkilere; kas sistemindeki komplike yapıda bozukluklara ve sedasyona sebep oldukları için genellikle kısa süreli tedavide tercih edilir. Düşük dozlarda anksiyete, depresyon veya öfke sorunlarından muzdarip hastalara önerilirken yüksek dozlarda şizofreni tedavisinde kullanılan bu ilaçlar kas ve sinir sistemine doğrudan etki ettiği için ciddi yan etkilere sebep olabilir.

Örnek olarak trifluoperazini, piyasa adıyla Stilizan, ele alırsak; bu ilaç 5 dopamin reseptöründen 2 tanesini bloke eder ve düz kasları gevşetir. Oromandibular distoniye, ağız ve çene kaslarında istemsiz hareketlere, konuşamama yemek yiyememe gibi rahatsızlıklara sebep olabilir. Bu gibi ciddi yan etkiler aşırı kullanım veya zehirlenme vakalarında daha sık gözlemlenir. Fenotiyazinlerin istenmeyen yan etkileri çoğu zaman öngörülemez. Antipsikotik etki için fenotiyazin maddelerin kullanılmasına gerek yoktur ancak kullanıldığında dikkatli olunmalı. Çünkü distoni ve akatizi gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Nöroleptik ilaçların yan etkilerini de etken maddelere göre kategorize edebiliriz.

Trifluoperozin veya nurodol gibi fenotiyazin grubundaki ilaçların kullanımı aşırı olduğunda oluşabilecek distoniyi inceleyelim. Distoni istemsiz kas kasılmaları ve hareket bozukluğu olarak tanımlanır. Distoniyi de oluştuğu bölgelere göre ayırırız. Oromandibular distoni, Meige sendromu gibi. Distoni, Parkinson hastalığına bağlı olarak da oluşabilir. Vücudun tek bir kısmını (fokal distoni), birden fazla kısmını (multifokal distoni) veya hepsini (jeneralize distoni) etkileyebilir.

Servikal Distoni (Tortikolis): Sık rastlanan bu distonide genellikle boyun etkilenir ve kafanın duruş şekli bozulur. Hastanın kafasının öne sağa veya sola kaydığı gözlemlenir. Bazı durumlarda omuz da eşlik eder.

Blefarospazm: İlk başta göz kırpmanın artmasıyla başlayan spazm gittikçe artar ve bir süre sonra gözler tamamen kapanır.

Kraniyofasiyal ‌‌Distoni: Distoninin bu alt tipinde yüz, baş ve boyun kasları etkilenir.

Oromandibular Distoni: Dudak, çene ve dil kaslarının etkilendiği bu alt tipte, konuşmak, yemek yemek ya da ağız hareketleri gibi günlük aktivitelerin yapılması güçleşir.

Spazmodik Distoni: Ses tellerinin etkilendigi hareket bozukluğudur.

Distoni nörolojik bir sürü farklı sebepten oluşabilir. Tedavisi için de bir sürü yöntem vardır. Botoks iğneleri, beyin pili ve benzeri yollara başvurulabilir. Distoniye sebep olan tek şey yanlış ilaç kullanımı da değildir. Sadece antipsikotiklerin değil gündelik hayatımızda kullandığımız Metpamid gibi kusma ve bulantı ilaçların bile vücudumuz üzerinde benzer etkisi var. Fenotiyazinler gibi çalışan ilaçlar da aynı yan etkileri gösterir. Metpamid gibi mide ilaçları antipsikotikler gibi dopamini düşürmek için o reseptörleri bloke eder ve aşırı kullanımı distoniye yol açar.

Metpamid (Metoklopramid) kullanımına bağlı olan vakalarla ilgili olgu sunumları ve araştırmalar mevcuttur. Buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz. Yanlış-aşırı ilaç kullanımı, distoni ve sebep olan ilaç grupları üzerine yaptığım araştırmalar sonucunda vardığım sonuç; hemfikir olunması gerekilen şey, ilaçların prospektüsü incelenip dikkatli ve aşırı olmadan kullanılması gerektiğidir. Psikolojik desteğe ihtiyacınız varsa bununla ilgili her zaman iletişime geçebileceğiniz kişiler olduğunu bilin. Aşırı kullanım ölümlerin dışında sakat, yatalak kalma veya diyaliz gibi pek çok korkunç sonuca yol açabilir. Benzer ve pek çok daha sebepten ötürü kullanmadan önce ilacı tanımak ve olası yan etkileri tespit edip en ufak belirtide doktorunuza danışmak sağlığımız için büyük önem taşır.