"İçimdeki bu melun şeytanı boğacağım!" Sabahattin Ali Tahlili

İçimizdeki Şeytan, hakikati arayan fakat arayışlarının sonucunda karşılıksız kalıp sürekli kaybeden bir adamı anlatan ve dönemin popüler akımı olan radikal milliyetçiliği eleştiren Sabahattin Ali'nin 1940 tarihli eseridir. Bu roman yazarın diğer kitaplarının gölgesinde kalmasına rağmen içerdiği eleştiriler ve anlatımı ile şu an da büyük bir etkiye sahiptir.

Psikolojik gözlemlerin çözümlemelere dönüştüğü bu eser; kimseye açıklanamayan düşüncelerin aynası, neden yapılır bilmediğimiz eylemlerin sorumlu tutulduğu şeytana bakıştır. Yıllar geçiyor; dönem, insanlar ve hatta fikirler değişiyor fakat içimizdeki şeytan değişmiyor, zamana karşı koyarcasına capcanlı kalıyor.

Roman, içindeki mahluku öldürmeye çalışan ve ona karşı koymanın sonuçlarına katlanan Ömer'i anlatıyor. Bir aşk hikayesi üzerinden kurgulanan roman, aslında insanı ve 1940 Türkiye’sini anlatıyor. Olaylar ise ne bugünden ne dünden farklı. Çünkü insan aynı kalıyor ve şeytan eskimiyor.

Genellikle alt tabakadan insanları konu alan Sabahattin Ali'nin bu kitabıyla, toplumun her kesimini acımasız ve gerçekçi bir dille nasıl ele aldığına şahit oluyoruz. Kadın ve erkeğin toplumsal rolüne ciddi eleştiriler sunan bu roman, yazıldığı zaman nedeniyle de etkileyici bir hal alıyor.

Sabahattin Ali bu romanı toplum psikolojisi üzerine mi yazdı bilmemekle beraber karakterlerin söyleyişlerinde yalın bir dille insan ruhuna yapılmış ince eleştirileri okuyoruz.

Yazar insanı bir kitap gibi okuyor ve okudukları üzerinden yeni bir kitap yazıyor. Ortaya ise daimi ve güncel bir eser çıkıyor. İnsanın doğduğu zamana, yaşadığı coğrafyaya bakmaksızın toplumu derinden etkileyen ne varsa Sabahattin Ali anlatıyor. Bir yandan yazarın gözlem ve tahlillerine hayret ederken bir yandan insanı bu kadar iyi tanıyıp bilmesine şaşırıyoruz. Aynı hatayı tekrarlayıp yorulan ve kaybeden o suçlu, aslında içimizdeki şeytan değil; gururumuzun uydurması.

"Halbuki ne şeytanı azizim? Bu bizim gururumuzun uydurması... İçimizde şeytan yok... İradesizlik, bilgisizlik ve bunların hepsinden daha korkunç bir şey: hakikatleri görmekten kaçmak ihtiyadı var..."

Betül Kayahan